ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΟΡΟΠΟΥΛΗ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 6/10/06

Απο το ένθετο "Βιβλιοθήκη" της Ελευθεροτυπίας και από την τακτική του στήλη "Επανεκκίνηση", αναδημοσιεύω το άρθρο του συγγραφέα και παραγωγού του Τρίτου, Γιώργου Κοροπούλη:


ΕΠΑΝΕΚΚΙΝΗΣΗ

41. Everything Ι do

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΟΡΟΠΟΥΛΗ

Η έλευση του «Big Brother» πυροδότησε θρήνο και κοπετό, αν θυμάστε. Κατόπιν -το συνηθίσαμε κι αυτό. Στο κάτω-κάτω, ένα τηλεπαιγνίδι ήταν μονάχα. Ή ένας «υδρόμιμος», στο ενυδρείο της τηλεοπτικής συσκευής. Κι αφ' ης στιγμής συνηθίσαμε, εγκαταλείφθηκε κι η προσπάθεια να δούμε πόσο υποκριτική ήταν ήδη η πρώτη εκείνη σπασμωδική εναντίωσή μας: ν' αναζητήσουμε τις φαινομενικά άσχετες εκφάνσεις της καθημερινότητας όπου τα ηθικά και ιδεολογικά σχήματα που συνδυάζονται στο προφίλ του Μεγάλου Αδελφού είχαν εκκολαφθεί κιόλας άτυπα και είχαν νομιμοποιηθεί στη συνείδησή μας... Ποίαν «άλλη, βαθύτερη, εξ ορισμού πια βουβή εκδραμάτιση μες στις ψυχές μας» (όπως το διατυπώσαμε την προηγουμένη φορά) μιμήθηκε αυτός ο κτηνώδης υδρόμιμος; 'Η: πότε ο Μεγάλος Αδερφός μας ήταν, ακόμη, τόσος δα; Αυτά τα δυο ερωτήματα δεν διαχωρίζονται: το ένα φωτίζει το άλλο...

«Ο Μεγάλος Αδελφός είναι καλά οχυρωμένος στην ίδια την κουλτούρα μας, από κει γαζώνει το τοπίο», έγραφε τότε ο Αγγελος Ελεφάντης. Πρωθύστερα σημάδια απ' τις ριπές ήσαν ήδη ορατά στην «τηλεοπτικοποιημένη» ζωή καθενός κι επίσης στη μετατροπή του εμπορίου σάρκας σε στυλάτο θέαμα μέσω εντύπων τύπου «Μαξ» και «Νίτρο». Ησαν ήδη εμφανή στην περιφορά του πένθους μας από δελτίο σε δελτίο, στις αναζητήσεις «χαμένων» - αλλά και στις τεχνικές δημοσιότητας: Οσο κι αν ακούγεται τραβηγμένο, οι συγγραφείς που φωτογραφίζονταν ξιπόλητοι ήσαν κιόλας η επιτομή του Μεγάλου Αδερφού. Η κάμερα είχε εισβάλει δοκιμαστικά στο μπουντουάρ - κι η σχετική φιλοσοφία ήδη αναπτυσσόταν, θεμελιωμένη στο ιδεολόγημα μιας εξ ορισμού διάφανης ζωής: το μπουντουάρ της γυναίκας του Καίσαρα ενδιαφέρει τους πολίτες... Η ιδιωτική ζωή χύθηκε στα κανάλια γιατί θεωρήθηκε φόντο, θεμέλιο της δημόσιας, ελέγξιμης παρουσίας. Καθήκον μας ήταν να το φωτίσουμε λοιπόν. Σ' έναν κόσμο όπου το να φαίνεσαι και το να υπάρχεις είναι συνώνυμα, για να υπάρχεις πρέπει να φαίνεσαι εντέλει από παντού. Αλλά ο φωτισμός ανισοκατανέμεται, ο έλεγχος συγχέεται με τις αποκαλύψεις, ώσπου η πολικότητα του στριπτίζ αντιστρέφεται: Η έκθετη ιδιωτική ζωή σου φωταγωγεί, άρα παράγει (είν' ολοφάνερο), όλη κι όλη τη δημόσια υπόσταση που μπορείς να έχεις. Οπότε, με τη σειρά της, αποκτά νόημα, ακόμη και για σένα τον ίδιο, υπό όρους πλήρους δημοσιότητας. Καθένας άρχισε να ξεβρακώνεται μπρος στην κάμερα για να μην τον αγγίξει ο θάνατος - δηλαδή, η αφάνεια...

Θα πείτε: τι πας και θυμάσαι; Μα, ξέρετε - ήταν αναπόφευκτο να τα θυμηθώ. Γιατί τώρα έχουμε καινούργιο ολοφυρμό: «Το Τρίτο Πρόγραμμα πεθαίνει»! Ο Νίκος Δήμου, μάλιστα, «ανέβασε» κι ένα πολύ συγκινητικό κείμενο - και, σχεδόν αμέσως, 320 bloggers αντέδρασαν. (Από την Ουγγρική Εξέγερση έχω να δω κάτι τέτοιο!) Εκατσα και διάβασα τα πάντα και διαπίστωσα πως η κοινωνική διαμαρτυρία γι' αυτόν τον αργό θάνατο τριχοτομείται... Το ένα σκέλος το θεωρώ ανάξιο λόγου - γιατί διαχωρίζει τους παραγωγούς του Τρίτου από κάθε άλλον εργαζόμενο. Καλά οι ηχολήπτες, οι εργάτριες της χαρτοβιομηχανίας, οι δάσκαλοι... Αλλά πώς συμπεριφέρεστε έτσι σε «πνευματικούς ανθρώπους»; Το δεύτερο σκέλος, αντιθέτως, είναι πρακτικό: Το προϊόν «Τρίτο» συμφέρει να υποστηριχτεί (με κριτήρια αγοράς); Κάθε απλοϊκός καπιταλιστής θα 'λεγε: όχι. Σε τι χρησιμεύει άλλωστε; («Σε τι χρησιμεύει το Πεδίον του Αρεως;» αντιρωτά ένας blogger.) Αλλά υπάρχουν και σοβαροί καπιταλιστές. Το τρίτο σκέλος, εντέλει, εμφανίζει ίχνη πολιτικοποίησης -και συνεπώς προσπαθεί να συνδυάσει τον ιδιαίτερο ρόλο του Τρίτου Προγράμματος με τις απαραίτητες γενικεύσεις: Πώς φαντάζεται π.χ. η κυβέρνηση τη δημόσια ραδιοτηλεόραση εν γένει; Κι ίσως, γενικότατα πια: Πώς αντιλαμβάνεται τους θεσμούς; (Τι να σας πω; Καλύτερα να πάμε μια βόλτα στο Χαλκούτσι: κι οι θεσμοί κι ο πολιτισμός εκεί στ' αλήθεια διακυβεύονται.)

Σ' ένα μόνο συμφωνούν όλοι, μολονότι καθένας το ερμηνεύει αλλιώς: Στο ότι η απαξίωση, ο αργός θάνατος μάλλον, του Τρίτου, είναι η μια όψη του νομίσματος. Δεν θα 'ταν δυνατόν να τεθεί σε κυκλοφορία αυτό το νόμισμα αν στην άλλη όψη του δεν αποτυπώνονταν ευκρινώς η Γιουροβίζιον, η Δρούζα, τα ματς (και, προσθέτω: ο Λάλας ή το Φεστιβάλ Τραγουδιού). Για Λακεδαιμονίους θα μιλάμε τώρα; Ναι, παιδιά, αλλά αν είναι έτσι -πότε τούτος εδώ ο Μεγάλος Αδερφός ήταν ακόμη τόσος δα; Κι αυτό, πάλι, το ερώτημα μπορεί ν' αναδιατυπωθεί ως εξής: Πότε οι μικρές, βουβές εκδραματίσεις μες στην ψυχή και το νου μας (που διαστολή κι απομίμησή τους αποτελεί το τσίρκο που ζούμε τώρα) άρχισαν να παίρνουν το θανάσιμο για κάθε μορφή πολιτισμού, υλικού είτε άυλου, σχήμα του life style; Ο,τι υφιστάμεθα τώρα, το νομιμοποιήσαμε τότε κι εκεί.


ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 06/10/2006